Ủy ban Thường vụ Quốc hội bàn về chính sách thuế với dự án BOT điện

Thảo luận về chính sách thuế và cơ chế xử lý linh hoạt

Chiều 17/10, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 107/2023/QH15 ngày 29/11/2023 của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Tại phiên họp, việc Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 107 được xem là động thái kịp thời nhằm giải quyết những vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, đặc biệt là với các dự án điện trọng điểm. Qua thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã nêu nhiều quan điểm thận trọng về sự cần thiết và tính hợp lý của các đề xuất.

Theo Tờ trình của Chính phủ, mục đích cốt lõi của việc ban hành Nghị quyết sửa đổi là tháo gỡ khó khăn cho các dự án đầu tư trọng điểm có yếu tố đặc thù, tăng cường tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện, xử lý kịp thời các trường hợp phát sinh để đảm bảo ổn định môi trường đầu tư. Dự thảo phải phù hợp với quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu (Pillar Two) và hướng dẫn của OECD, không vi phạm các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Chính phủ khẳng định việc tuân thủ Hiến pháp và hệ thống pháp luật, phù hợp với cam kết quốc tế, bảo đảm tính “đạt chuẩn” của chính sách theo hướng dẫn của OECD. Dự thảo tôn trọng cam kết của Nhà nước với nhà đầu tư, bảo đảm công khai, minh bạch, công bằng giữa các đối tượng nộp thuế và đúng thẩm quyền xử lý, phân cấp, phân quyền.

Đối với các dự án Nhà máy điện theo cơ chế xây dựng - vận hành - chuyển giao có bảo lãnh Chính phủ (BOT điện) liên quan Nghị quyết 107, số lượng dự án BOT điện còn lại được Chính phủ bảo lãnh thanh toán và có thể phát sinh nghĩa vụ thuế bổ sung theo quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT) là 7 dự án. Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, đánh giá của Bộ Công Thương cho thấy phương án không thu QDMTT với các dự án này vẫn tuân thủ đầy đủ hướng dẫn của OECD và giúp giữ vững lòng tin nhà đầu tư trong lĩnh vực hạ tầng thiết yếu.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, điểm bổ sung quan trọng nhất là Chính phủ đề xuất thêm khoản 9a Điều 4 vào Nghị quyết 107, theo đó, quy định số thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT) sẽ được xác định bằng 0 trong năm tài chính đối với các doanh nghiệp thực hiện dự án BOT điện có cam kết về thuế trong hợp đồng BOT được ký trước ngày Nghị quyết 107 có hiệu lực (1/1/2024). Quy định này cũng bao gồm cả trường hợp doanh nghiệp BOT là đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có nhiều hơn một đơn vị tại Việt Nam hoặc là đơn vị hợp thành hoặc liên doanh duy nhất.

Chính phủ cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung thẩm quyền ban hành Nghị định, giao Chính phủ thẩm quyền ban hành Nghị định xử lý các vấn đề phát sinh khác với Nghị quyết này và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Đây được coi là cơ chế tăng cường tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện.

Đề nghị xử lý theo Nghị quyết 206 để bảo đảm linh hoạt

Thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ, Thường trực Ủy ban bày tỏ sự cân nhắc thận trọng về sự cần thiết của việc ban hành Nghị quyết vào thời điểm hiện tại. Với đề xuất bổ sung khoản 9a Điều 4 (miễn QDMTT cho dự án BOT điện), đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính không thống nhất, do lo ngại ảnh hưởng đến tính ổn định và công bằng của chính sách. Việc này có thể tạo ra tiền lệ không tốt, dẫn đến các trường hợp khác cũng yêu cầu được đối xử tương tự.

Thường trực Ủy ban đề xuất Chính phủ có thể chủ động sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư (theo Nghị định 182/2024/NĐ-CP) để giải quyết vướng mắc, đặc biệt với các vấn đề bảo đảm ưu đãi đầu tư. Đồng thời, có thể ban hành Nghị quyết của Chính phủ theo quy định tại Nghị quyết số 206/2025/QH15 để xử lý các vướng mắc cho dự án BOT điện và các trường hợp khác cho đến tháng 3/2027. Khoảng thời gian này đủ để kiểm chứng hệ quả từ góc độ quan hệ thuế quốc tế với OECD và các cơ quan thuế nước ngoài.

Về đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 8, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng việc bỏ quy định ưu tiên áp dụng Nghị quyết 107 là chưa phù hợp. Liên quan thẩm quyền giao Chính phủ ban hành Nghị định xử lý vấn đề phát sinh, Thường trực Ủy ban cho rằng không thực sự cần thiết vì Nghị quyết số 206/2025/QH15 đã quy định rõ thẩm quyền này.

Sau khi nghiên cứu Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 206/2025/QH15 về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do các quy định pháp luật. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ phát huy vai trò chủ động, tổ chức thực hiện nghiêm túc Nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Về vấn đề thuế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ lưỡng các tác động và xem xét ý kiến của cơ quan thẩm tra. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý, trong trường hợp cần thiết phải có cơ chế xác định thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn đối với các doanh nghiệp có dự án BOT điện được Chính phủ bảo lãnh, Chính phủ có thể ban hành Nghị quyết của Chính phủ theo quy định tại Nghị quyết số 206/2025/QH15 để thực hiện.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần tiếp tục rà soát toàn bộ các lĩnh vực chịu sự điều chỉnh của Nghị quyết 107/2023/QH15, nếu phát hiện bất cập, cần tổng hợp để trình Quốc hội xem xét sửa đổi trước tháng 3/2027. Trong thời gian chưa sửa đổi Nghị quyết 107, việc ban hành Nghị quyết của Chính phủ để xử lý vấn đề phát sinh theo thẩm quyền dựa trên Nghị quyết 206 của Quốc hội. Việc giao Chính phủ xử lý các vấn đề phát sinh là cần thiết, nhất là đối với các vấn đề quốc tế phức tạp và đây là cách tiếp cận linh hoạt hơn so với việc ban hành một Nghị quyết của Quốc hội.

Chiều 17/10, dưới sự chủ trì của Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bế mạc phiên họp thứ 50, hoàn tất việc xem xét 40 nội dung chuẩn bị cho Kỳ họp thứ 10.