Chăn nuôi lợn nhà tầng tại Trung Quốc: Bài học cho ngành chăn nuôi Việt Nam

Sáng ngày 4/11/2025, tại Hà Nội, Hội Chăn nuôi Việt Nam đã tổ chức cuộc họp trao đổi về hợp tác với Trung Quốc trong lĩnh vực chăn nuôi. Tham dự buổi làm việc có TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, cùng các Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký, Trưởng ban Khoa học – Kỹ thuật và Hợp tác quốc tế, đại diện Tạp chí Khoa học Kỹ thuật Chăn nuôi, cùng nhiều nhà khoa học, doanh nghiệp trong lĩnh vực chăn nuôi. 

Buổi báo cáo là dịp để Hội chia sẻ những kết quả đạt được trong chuyến thăm và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 17-22/10/2025, đồng thời trao đổi kinh nghiệm hợp tác, phát triển ngành chăn nuôi Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Hội Chăn nuôi Việt Nam tăng cường hợp tác, hướng tới chăn nuôi bền vững

TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam

TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho rằng, mặc dù Việt Nam là quốc gia nông nghiệp, song đến nay nền sản xuất vẫn chủ yếu dừng ở mức “gia công nông nghiệp”, chưa hình thành được chuỗi giá trị bền vững. Ông nhấn mạnh: “Một quốc gia được mệnh danh là nước nông nghiệp thì phải thoát khỏi tư duy và mô hình gia công nông nghiệp; phải vươn tới trình độ chủ động về công nghệ, kỹ thuật và thị trường.”

Chủ tịch Hội Chăn nuôi cũng thẳng thắn nhìn nhận, ngành chăn nuôi Việt Nam hiện còn phân tán, quy mô nhỏ lẻ, khiến công tác kiểm soát dịch bệnh và bảo đảm an ninh sinh học gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, chăn nuôi đang góp phần từ 15-18% vào tổng phát thải gây hiệu ứng nhà kính, đòi hỏi ngành phải có giải pháp công nghệ và quản lý tổng thể hơn. TS. Nguyễn Xuân Dương khẳng định, sự phối hợp chặt chẽ giữa ba trụ cột “nhà khoa học – nhà quản lý – doanh nghiệp” sẽ là yếu tố then chốt quyết định tương lai phát triển của ngành chăn nuôi Việt Nam. Các hiệp hội ngành hàng sẽ tiếp tục đóng vai trò kết nối, hỗ trợ và thúc đẩy hợp tác hiệu quả giữa các bên.

Phát biểu tại buổi làm việc, PGS.TS. Lê Văn Năm, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh Thuốc Thú y Việt Nam cho biết, Trung Quốc là quốc gia có liên hệ dịch tễ chặt chẽ với Việt Nam, bởi nhiều dịch bệnh lớn đều lan truyền nhanh giữa hai nước. Do đó, hợp tác kiểm soát dịch bệnh xuyên biên giới là yêu cầu cấp thiết.

Mô hình chăn nuôi lợn nhà tầng, hướng tiếp cận mới cho Việt Nam

Theo TS. Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Chăn nuôi Việt Nam, trong chuyến công tác tại Trung Quốc, Đoàn công tác của Hội đã đến thăm Tập đoàn Yangxiang (Dương Tường), doanh nghiệp tiên phong trong mô hình chăn nuôi lợn nhà cao tầng tại Quảng Châu. Đây là trải nghiệm giúp đoàn hiểu rõ hơn về xu hướng chăn nuôi công nghiệp hiện đại, an toàn sinh học và tiết kiệm quỹ đất đang phát triển mạnh ở Trung Quốc.

Tòa nhà chăn nuôi lợn của Yangxiang cao 17 tầng, nằm giữa cánh đồng lúa và khu công nghiệp, cách khu dân cư khoảng 500 m. Mỗi tầng có công suất 800 nái và 10.000 lợn thịt, vận hành theo mô hình khép kín, tự động hóa cao. Dự án đầu tư 1,6 tỷ Nhân dân tệ (khoảng 224 triệu USD) trên diện tích 9,33 ha, quy mô 350.000 con/năm, tạo việc làm cho 200 lao động, xây dựng từ năm 2021 sau dịch tả lợn châu Phi.

Chuồng nuôi có mật độ 0,9 m²/con, thời gian nuôi 6 tháng, năng suất 30 con cai sữa/nái/năm, 3 tấn thịt/nái/năm, hệ số FCR 2,3–2,4. Hệ thống lọc khí, xử lý chất thải tầng–tầng đảm bảo an toàn sinh học, vaccine sử dụng theo quy định thú y.

TS. Tống Xuân Chinh, Nguyên Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, Ủy viên Thường vụ Hội Chăn nuôi Việt Nam

Theo TS. Tống Xuân Chinh, Nguyên Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, Ủy viên Thường vụ Hội Chăn nuôi Việt Nam, các tòa nhà chăn nuôi lợn hay còn gọi là “chung cư lợn” đều được tự động hóa hoàn toàn, sử dụng công nghệ AI để giám sát môi trường, chất lượng không khí và sức khỏe đàn lợn, được ví như những “pháo đài an toàn sinh học” trong chăn nuôi. Ông Chinh cho biết, mặc dù mô hình này đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn và phải cân nhắc kỹ về quỹ đất, công suất và hạ tầng xây dựng, song so với trang trại truyền thống, chăn nuôi cao tầng có thể tiết kiệm tới 91% diện tích đất, giảm 30% lượng phát thải và tiết kiệm khoảng 70% nhân lực, cho thấy tiềm năng lớn về hiệu quả và tính bền vững trong tương lai.

Hiện mô hình chung cư lợn chỉ chiếm khoảng 5% tổng đàn ở Trung Quốc, song được đánh giá cao về hiệu quả. Tuy nhiên, rủi ro dịch bệnh, chi phí đầu tư lớn và yêu cầu phúc lợi động vật, môi trường vẫn là thách thức lớn đối với mô hình này.

Cần thận trọng khi áp dụng mô hình “chung cư lợn” tại Việt Nam

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Đức, Phó Chủ tịch Hội đồng biên tập Tạp chí KHKT chăn nuôi, việc áp dụng mô hình “chung cư lợn” tại Việt Nam cần được cân nhắc thận trọng, bởi còn nhiều vướng mắc và rủi ro chưa được giải quyết. Ông cho rằng không nên vội vàng triển khai, khi ngay cả Trung Quốc, quốc gia tiên phong trong mô hình này, cũng đang chững lại việc mở rộng các trang trại lợn cao tầng.

Tại Trung Quốc, các cơ sở chăn nuôi cao tầng vận hành theo mô hình tuần hoàn khép kín, sử dụng đàn nái sinh sản và tái đàn liên tục trong 7 lứa, đòi hỏi nguồn giống chất lượng cao và ổn định. Trong khi đó, Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu con giống, hệ gen vật nuôi trong nước chưa đồng đều, công tác nghiên cứu di truyền còn hạn chế.

PGS.TS Nguyễn Văn Đức, Phó Chủ tịch Hội đồng biên tập Tạp chí KHKT chăn nuôi

Một nguy cơ khác cũng được các chuyên gia cảnh báo đó là khả năng rò rỉ và thấm chất thải khi chăn nuôi trên cao, yếu tố có thể phá vỡ toàn bộ hệ thống an toàn sinh học nếu không được xử lý đúng kỹ thuật. Vì vậy, nếu Việt Nam muốn phát triển mô hình này, cần nghiên cứu kỹ lưỡng về giống, hạ tầng và xử lý chất thải, tránh chạy theo phong trào.

Theo ông Lê Trọng Đảm, Phó Tổng biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường, việc phát triển mô hình “chung cư lợn” cần được xem xét một cách bình tĩnh, khách quan, tránh thái độ cực đoan. 

Bà Nguyễn Thị Thanh Vân, Phó Chủ tịch Tổng công ty Nông nghiệp Hòa Phát, Giám đốc Công ty CP Phát triển Chăn nuôi Hòa Phát cho biết, doanh nghiệp luôn theo sát các tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi hiện đại, trong đó có mô hình chăn nuôi lợn cao tầng tại Trung Quốc. Bà Vân chia sẻ, doanh nghiệp đã nhiều lần sang Trung Quốc tìm hiểu thực tế, nhận thấy công nghệ và cách tổ chức sản xuất đã thay đổi đáng kể, từ phương thức luân chuyển đàn đến hệ thống thiết bị chăn nuôi.

Bà Vân nhấn mạnh, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở nguyên tắc thông gió và xử lý chất thải. Nếu như giai đoạn đầu, các tầng sử dụng hầm bể phốt riêng biệt, thì ở giai đoạn 2, mô hình của Tập đoàn Dương Tường đã tích hợp hệ thống ống thoát thải khép kín bên trong kết cấu công trình, giúp luân chuyển nước thải tập trung hơn. Tuy nhiên, Bà cũng bày tỏ lo ngại về nguy cơ thấm rò chất thải trong điều kiện vận hành thực tế. Bà nhận định, chăn nuôi công nghiệp bản thân không quá khó, nhưng kiểm soát chất thải và vận hành nghiêm ngặt, bài bản mới là thách thức cốt lõi.

Bà Nguyễn Thị Thanh Vân, Phó Chủ tịch Tổng công ty Nông nghiệp Hòa Phát, kiêm Giám đốc Công ty CP Phát triển chăn nuôi Hòa Phát

Ông Phạm Văn Tuế, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Dabaco cho biết, trong quá trình phát triển, Dabaco đã tổ chức các đoàn công tác sang Trung Quốc để nghiên cứu và học hỏi mô hình chăn nuôi lợn nhà tầng hiện đại.

Hiện nay, Việt Nam không cấm nuôi lợn cao tầng, song Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn đang nghiên cứu, đánh giá tính khả thi của mô hình này, đặc biệt là khả năng kiểm soát dịch bệnh và xử lý chất thải trong điều kiện thực tế. Trong thời gian tới, ông bày tỏ mong muốn Hội Chăn nuôi Việt Nam tổ chức các hội thảo chuyên đề, nhằm trao đổi kinh nghiệm quốc tế và xác định hướng phát triển phù hợp cho mô hình này tại Việt Nam.

Theo ông Tuế, việc đầu tư hệ thống chuồng nuôi nhà tầng đòi hỏi chi phí rất lớn, do đó doanh nghiệp cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng về hiệu quả kinh tế và tính khả thi. Ông cũng nhấn mạnh, công tác xử lý môi trường trong các dự án chăn nuôi phải được thực hiện nghiêm túc, bài bản và tuân thủ chặt chẽ các quy định hiện hành.

Các chuyên gia đều nhận định “chung cư lợn” có tiềm năng thực hiện tại Việt Nam nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm về an toàn sinh học

Phát biểu kết thúc buổi làm việc, TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam nhấn mạnh, hợp tác với Trung Quốc là cần thiết và tất yếu, bởi hai nước có nhiều tương đồng về dịch bệnh, tập quán chăn nuôi và áp lực cạnh tranh sản phẩm. Ông cho rằng, Trung Quốc đã thể hiện rõ bước tiến về công nghệ chăn nuôi hiện đại, không chỉ ở mô hình “chung cư lợn” – chăn nuôi lợn nhà tầng, mà còn ở các hệ thống tự động hóa tiên tiến, là kinh nghiệm quý để Việt Nam nghiên cứu, học hỏi.

TS. Nguyễn Xuân Dương đề nghị cần hoàn thiện khung thể chế, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến mô hình chăn nuôi mới, đồng thời Hội Chăn nuôi Việt Nam sẽ phối hợp cùng doanh nghiệp để kiến nghị Chính phủ xem xét phát triển chăn nuôi thông minh, tạo đột phá cho ngành chăn nuôi lợn Việt Nam trong thời gian tới. 

Trần My